I.TÌM HIỂU CHUNG VỀ CÂY CỎ NGỌT:
Cây Cỏ ngọt còn được gọi là cỏ mật, cỏ đường. Có nguồn gốc từ thung lũng Rio Monday thuộc miền núi của Paragoay (Nam Mỹ). Tên tiếng anh/Tên khoa học: Stevia rebaudiana Bertoni
- Đặc điểm thực vật:
– Rễ: là rễ lâu năm có thân rễ khỏe, mọc nông từ 0 – 30cm (tùy thuộc vào độ phì nhiêu, tơi xốp và mực nước ngầm của đất) ít phân nhánh. Hệ rễ chùm lan rộng ở đường kính 40cm và ở độ sâu từ 20 – 30cm, hệ rễ phát triển tốt trong điều kiện đất tơi xốp đủ ẩm.
– Thân cành: Dạng thân bụi, chiều cao thu hoạch là 50 – 60cm, thâm canh tốt có thể đạt 80 – 120cm, phân cành cấp I nhiều, khi ra hoa mới phân cành cấp II, III. Thân cành tròn có nhiều lông, đường kính thân to nhất 5 – 8mm, thân non màu xanh, thân già có màu tím nâu có khả năng ra rễ nhất định.
– Lá: Mọc đối từng cặp hình chữ thập, mép lá có từ 12 – 16 răng cưa, lá hình trứng ngược. Cây con gieo từ hạt có 2 lá mầm tròn, tới cặp lá thứ 4 mới có răng cưa ở mép lá.
– Hoa, quả: Hoa phức, trong đó có 4 – 7 hoa đơn, lưỡng tính.
– Quả: Thuộc loại quả bế, màu nâu thẫm, 5 cạnh khi chín dài 2 – 2,5 mm. Hạt có 2 vỏ hạt, có phôi, nội nhũ trần.
- Phân bố
Loài thực vật này phát triển thích hợp với khí hậu cận nhiệt đới ẩm. Cỏ ngọt có nguồn gốc ở thung lũng Rio Monday, đông bắc Panama,… Ngày nay, cỏ ngọt cũng đã được trồng nhiều nơi như ở Brazil, Nhật bản, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Đài Loan, Đại Hàn, Thái Lan,…
Loại cỏ này được di thực về Việt Nam trồng từ năm 1988 sau đó được nhân giống rộng rãi ở các tỉnh Tây Nguyên và Nam bộ.
- Bộ phận sử dụng
Bộ phận được sử dụng là búp non và lá của cây cỏ ngọt. Ở lá Stevioside chiếm khoảng 4-20% trọng lượng của lá khô
- Thành phần:
Cây cỏ ngọt chứa hơn 30 loại steviol glycoside khác nhau, trong đó stevioside và rebaudioside A có hàm lượng cao tạo nên độ ngọt đặc trưng của loài thực vật này. Hàm lượng Stevioside chiếm từ 4% đến 13% trong tổng số glycoside trong cây cỏ ngọt ngọt hơn đường khoảng 500 lần.
Rebaudioside A có tỷ lệ độ ngọt dao động từ 30% đến 40%, ngọt hơn đường khoảng 180-400 lần.
Từ đặc điểm về thành phần hóa học đặc trưng trong cây, ý tưởng dùng loại thảo mộc này để thay thế cho đường một cách an toàn cho bệnh nhân tiểu đường được đề cập nhưng gặp nhiều trở ngại cho đến những năm gần đây mới có nhiều nghiên cứu ủng hộ.
Ngoài ra, cây cỏ ngọt còn chứa nhiều hoạt chất sinh học khác, có tác dụng tốt cho sức khỏe con người như: Chất béo, protein, carbohydrate, chất xơ và các hợp chất phenolic,… Lá cỏ ngọt cũng là nguồn cung cấp vitamin tan trong nước quan trọng bao gồm vitamin C, vitamin B2, axit folic.
Hơn nữa, cây rất giàu các nguyên tố đa lượng và vi lượng như Zn, Fe, Ca, K, Na, Mg và các khoáng chất khác cần thiết cho sức khỏe con người. Thành phần hóa học của các chế phẩm từ Stevia khác nhau ở lá khô và lá tươi và phụ thuộc vào phương pháp chế biến hoặc chiết xuất, vực địa lý sinh trưởng,…
- Công dụng của cây cỏ ngọt
Tác dụng dược liệu theo y học cổ truyền
Tính vị, quy kinh: Vị ngọt. Công năng: Hạ huyết áp, lợi tiểu. Chủ trị: Tiểu đường, chảy máu răng, hạ áp.
Theo Y Học Hiện Đại:
- Chất Steviol trong cỏ đường ngọt gấp 300 lần so với đường kính nhưng không bị phân hủy, lên men và hầu như chứa rất ít năng lượng. Vì vậy có thể ứng dụng thảo dược này để tạo vị ngọt tự nhiên trong bữa ăn của bệnh nhân tiểu đường, cao huyết áp và người đang trong chế độ ăn kiêng.
- Nghiên cứu độc tính của hoạt chất Etanolic trong dược liệu cho thấy cỏ ngọt không ảnh hưởng đến huyết học, triệu chứng lâm sàng, mô bệnh học và hành vi của chuột thực nghiệm.
Hiện nay, cỏ ngọt được sử dụng để chữa các bệnh lý như: Viêm lợi gây chảy máu chân rang; Huyết áp cao; Tiểu đường; Phòng ngừa béo phì; Điều trị rối loạn mỡ máu; Phòng ngừa các bệnh liên quan đến tim mạch.
II. KỸ THUẬT TRỒNG CÂY CỎ NGỌT
- Chuẩn bị đất và giống:
+ Cỏ ngọt là cây ưa ẩm và ưa sáng, có thể chịu bóng, ưa bóng vào thời kỳ cây con.
+ Đất trồng cần được cày bừa kỹ ( sâu ít nhất từ 20 – 30cm), sạch bệnh và cỏ dại, làm đất nhỏ và tơi xốp.
Chú ý: Nên chọn những vùng đất có có độ pH từ 4.5 -6, cấu trúc đất tơi xốp, nhiều mùn, độ phì cao, thoát nước tốt, mực nước ngầm thấp, đủ ẩm. Trong trường hợp vùng đất trồng có mối (như Tây Nguyên thường có) thì nên sử dụng thuốc diệt mối trước khi trồng và hàng năm.
Cây giống đủ tiêu chuẩn trồng là cây đã có rễ tối thiểu khoảng 1cm,chiều cao cây đạt khoảng 15 cm
QUY CÁCH CÂY GIỐNG CỎ NGỌT ĐẠT CHUẨN CỦA CTY S555:
- Cây giống được gieo từ hạt cho năng suất cao.
- Cây trần nhiều rễ và có từ 5 -7 lá
- Thời gian ươm: 20 – 30 ngày
- Chiều cao: trung bình 15cm
- Đạt chuẩn: cây khỏe mạnh, xanh tốt, không sâu bệnh, bộ rễ phát triển đầy đủ, đảm bảo tỷ lệ phát triển cao sau khi trồng.
Doanh nghiệp chúng tôi chuyên cung cấp cây giống cỏ ngọt số lượng lớn cho các đơn vị doanh nghiệp, người dân và thu mua thành phẩm trên toàn quốc. Nhận ký kết các hợp đồng lớn, các hợp đồng theo yêu cầu khác nhau của quý khách hàng với năng lực vườn ươm: 150 vạn/năm.
Mỗi năm chúng tôi chỉ triển khai sản lượng 50-60 ha và thu mua theo hợp đồng ký kết, dự định của chúng tôi sẽ thành lập nơi sơ chế nếu địa phương đó trồng với số lượng lớn.
- Cách trồng
a, Thời vụ và mật độ trồng:
Cỏ ngọt có thể trồng quanh năm nhưng thích hợp nhất là khoảng thời gian từ tháng 9 đến tháng 3 sang năm. tốt nhất vào vụ xuân và vụ thu khi thời tiết ấm và mát nhiệt độ không quá thấp hoặc quá cao.
Đặc tính dinh dưỡng của cây cỏ ngọt phụ thuộc vào nhiều yếu tố: Điều kiện thời tiết, độ phì của đất, điều kiện thâm canh của từng vùng nên có thể lựa chọn mật độ thích hợp. Đất có độ phì cao nên trồng dày, đất đồi, gò, đất xấu nên trồng thưa hơn. Mật độ: 120.000 cây /ha. Khoảng cách trồng: 20cm x 20 cm.
b, Bón lót, lên luống và che phủ mặt luống:
– Bón lót phân hữu cơ (phân chuồng đã hoai mục) với lượng 15-16 tấn /1ha (5,5 – 6 tạ/ 1sào Bắc Bộ) kết hợp với bón 700 kg lân Lâm Thao/1ha (115 kg P2O5/ha).
– Sau khi bón lót xong ta tiến hành lên luống, hiện nay cỏ ngọt được trồng ở hai loại luống có kích thước bề mặt luống khác nhau tuy nhiên cả hai loại luống này đều cho năng suất cao và chất lượng lá tốt:
+ Luống có bề mặt rộng 120 cm, cao 30-35 cm, rãnh rộng 35-40 cm, bề mặt luống được san phẳng.
+ Luống có bề mặt rộng 100 cm, cao 35 cm, rãnh rộng 35 – 40cm, bề mặt luống được san phẳng.
+ Bắt buộc phải lên luống cao để giúp cây không bị úng khi gặp mưa to vào mùa hè, nếu không lên luống cao khi gặp mưa cây sẽ nhanh chóng bị chết do thối rễ.
– Sau khi đã lên luống và bón lót, có thể dùng màng phủ công nghiệp che phủ bề mặt luống hoặc phủ rơm rạ lên mặt luống:
+ Dùng màng phủ công nghiệp che phủ bề mặt luống và xới đất phủ lên xung quanh bề mặt luống tránh gió làm xê dịch nilon, có thể đục lỗ nilon sau khi che phủ hoặc ngay trước khi trồng. Tác dụng của việc che phủ nilon trên mặt luống: Ngăn ngừa sự phát triển tối đa của cỏ dại, ngăn ngừa tối đa sự phát triển của các vi sinh vật gây hại, nấm bệnh hại trong đất. Giữ cho đất trồng luôn được tơi xốp, đảm bảo độ ẩm cũng như bộ rế của cẩy phát triển được tốt nhất không bị nấm bệnh tấn công.
+ Tác dụng của việc phủ rơm rạ lên mặt luống: Tăng cường giữ ẩm cho đất và đảm bảo sự tăng trưởng bình thường của cây trồng trong mùa khô. Bổ sung chất hữu cơ cho đất và cải tạo đất tốt cho cây phát triển. Kiểm soát hiệu quả cỏ dại và giảm thiểu nhân công. Giảm nhiệt độ của đất trồng, làm cho bộ rễ phát triển tốt hơn. Tăng cường sức đề kháng mùa vụ bằng cách giảm thiểu lượng nước mưa. Điều này làm giảm bệnh cho cây, giảm những nguy cơ xói mòn đất. Làm sạch lá thu hoạch một cách tự nhiên. Năng suất lá thu hoạch tăng lên.
c, Kỹ thuật trồng:
- Cây giống sau khi lấy về nên trồng luôn.
- Trước khi trồng nên tưới ẩm qua bề mặt luống để đất được ẩm, tránh làm tổn thương rễ khi trồng
- Dùng dầm để trồng, khi trồng chú ý trồng cây sâu từ 1,5 – 2 cm kể từ cổ rễ tới mặt đất. Đặt cây giống nhẹ nhàng theo hướng thẳng đứng xuống hốc đã đào sẵn, lấp đất đến qua cổ rễ, kín phần gốc rễ, kéo cây nhẹ để rễ cây duỗi thẳng không bị cuốn, sẽ làm cho cây phát triển kém. Sau đó ấn đất nhẹ tay để giữ cho cây đứng vững, không nên ấn mạnh tay vì có thể làm rễ cây bị tổn thương và có thể làm nghẹt rễ.
- Chú ý: Khi trồng không nên ngồi lên luống để trồng vì như vậy sẽ làm giảm độ tơi xốp của đất.
- Sau khi trồng cây cần tưới nước đẫm ngay để cố định cây và giữ ẩm cho cây nhanh hồi xanh. Giữ ẩm thường xuyên để tránh mất nước và rễ tiếp xúc với đất được tốt.
- Cần có biện pháp xử lý mỗi khi thấy cây có biểu hiện khác thường.
- Sau khi trồng 3-5 ngày kiểm tra nếu gặp cây chết phải kịp thời trồng dặm cho mật độ được đồng đều.
- Chăm sóc, quản lý vùng trồng cây & Phòng trừ sâu bệnh gây hại
Kỹ thuật chăm sóc định kỳ:
+ Trong thời gian từ 5 – 7 ngày sau trồng cần tưới đủ ẩm cho cây, mỗi ngày tưới 2 lần vào sáng sớm và chiều tối, nếu thời tiết có mưa hoặc đất có độ ẩm cao (> 80 %) hạn chế tưới cho cây.
+ Sau 2 ngày phun thuốc phòng trừ nấm Tilt Super 300EC, pha 5ml thuốc với 8 lít nước, phun 500 lít/ha, phun vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát và phun ướt mặt lá.
+ Xới đất thường xuyên, đặc biệt giai đoạn đầu và sau các trận mưa lớn, luống bị se mặt.
+ Cỏ ngọt là cây ưa ẩm nhưng không chịu được ngập úng (nếu bị ngập úng sau 3 – 5 ngày cây có thể bị chết cả loạt) vì thế cần chủ động tháo nước trong ruộng trồng sau mỗi đợt có mưa to hoặc ngập lụt. Độ ẩm thích hợp cho cây sinh trưởng tốt nhất là 70 – 80 %. Chú ý giữ ẩm vào thời kỳ sau khi mới trồng. Trong điều kiện khô hạn cần tưới rãnh, 7 – 10 ngày tưới 1 lần.
+ Trong thời kỳ đầu, cây con còn yếu nên không thể cạnh tranh được với cỏ dại, vì vậy cần làm sạch cỏ dại triệt để và cần làm ngay trong 30 ngày đầu sau trồng. Lưu ý khi làm cỏ tuyệt đối không được làm tổn thương rễ của cây con. – Sau mỗi lần thu hoạch, cần tiến hành xới xáo, nhặt sạch cỏ và bổ sung dinh dưỡng cho cây bằng cách phun phân bón lá Đầu Trâu 502 (30 : 12 : 10) với liều lượng 500 lít/ha.
+ Sau trồng 10 – 15 ngày tiến hành bấm ngọn, tạo hình thái sinh trưởng, phát triển của cây, giúp cây tạo ra nhiều thân chính khỏe mọc từ trong đất hoặc sát mặt đất.
+ Sau trồng được 25 – 30 ngày nếu cây có những cành già lá nhỏ thì nên cắt bớt để lại phần gốc 10 – 12 cm và các cành non.
+ Sau khi thu hoạch từ lứa thứ 3 trở đi nên thường xuyên đốn cành cho cây. Cắt cành cách gốc 10 – 12 cm. Tỉa bớt cành già, đốn cành giúp cây được trẻ hoá, kích thích cây ra nhiều cành mới nâng cao sản lượng.
+ Chăm sóc sau thu hoạch: Sau khi thu hoạch cần làm cỏ tưới nước, sau làm cỏ bón phân với lượng như phân bón thúc đầu tiên và bón sau khi thu hoạch 3 – 5 ngày. Khi bón phân ta có thể hòa vào nước tưới hoặc rắc đều lên mặt luống rồi tưới nước ẩm cho đất, cần phun thuốc trừ nấm ngay sau khi thu hoạch vì nếu không nấm sẽ tấn công vào cây qua những vết cắt mà khi thu hoạch ta để lại, vì vậy phun thuốc nấm sẽ giúp tăng khả năng đề kháng của cây được tăng cường cây khỏe mạnh không bị chết.
+ Chăm sóc hàng năm: Vụ đông nhiệt độ xuống thấp kết hợp với khí hậu hanh khô nên cỏ ngọt phát triển chậm, cần tiến hành cắt tỉa các cành nhỏ, cành yếu trên thân chính của cây tạo cho cây một bộ khung khỏe trong vụ đông. Thường xuyên tưới ẩm cho đất đảm bảo độ ẩm đất tối thiểu luôn duy trì ở độ ẩm 70 – 80 %. Cung cấp thêm phân hữu cơ giúp đất tơi xốp, màu mỡ, giữ ẩm tốt.
Phòng Trừ Sâu Bệnh
Cỏ ngọt là cây dễ trồng, cho hiệu quả kinh tế cao, sâu bệnh hại trên cây cỏ ngọt không nhiều, tuy nhiên cần phải chú ý phòng trừ bệnh sau:
* Bệnh đốm nâu.
Triệu chứng: Trên cây xuất hiện các vết đốm phát triển với kích thức không đều, màu nâu sẫm đến xám, đường kính thay đổi trong khoảng 2 – 18 mm. Sau đó, bệnh gây hại trên thân và cuống lá, biểu hiện bên ngoài là vết đốm màu nâu xung quanh cành và thân, làm gãy cành, xoăn lá và chùn ngọn cỏ ngọt, cây không sinh trưởng tiếp được và lụi dần đến chết.
Biện pháp phòng trừ
– Vệ sinh đồng ruộng, dọn sạch tàn dư cây bệnh, cỏ dại và ký chủ phụ của bệnh.
– Nhổ bỏ toàn bộ thân lá của cây bị bệnh nặng đem tiêu hủy.
– Kiểm soát nguồn cây giống khỏe, sạch bệnh, tuyệt đối không sử dụng cây giống bị bệnh để trồng. Thường xuyên thăm ruộng và tăng cường các biện pháp chăm sóc như bón phân, tưới nước, …
– Khi phát hiện bệnh cần sử dụng ngay phun thuốc phòng trừ nấm Tilt Super 300EC, pha 5ml thuốc với 8 lít nước, phun 500 lít/ha, phun vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát và phun ướt mặt lá.
Lưu ý: Sử dụng thuốc BVTV phải tuân thủ theo các nguyên tắc và đảm bảo an toàn, nên dùng loại có nguồn gốc từ sinh học, nhằm đảm bảo chất lượng dược liệu và sức khỏe của người, gia súc.
- Thu hái, chế biến, bảo quản
– Có thể thu hoạch quanh năm nhưng thời điểm tốt nhất vào tháng 8.
– Thu hoạch lần đầu thường sau trồng 30-45 ngày, lúc chiều cao cây đạt cao hơn 40 cm. Các lần tiếp theo thường cách nhau 30-55 ngày. Tốt nhất thu hoạch vào buổi sáng, tập trung thu hoạch vào những ngày trời nắng.
– Kỹ thuật thu hoạch: Dùng kéo sắc để thu hoạch, cần thu hoạch riêng rẽ giữa cây bệnh và cây khỏe để tránh lây lan nguồn bệnh, sau khi cắt ở cây bị bệnh phải xử lý diệt trùng kéo cắt (có thể dùng nước Clo hoặc nước vôi trong để ngâm kéo).
– Sau khi thu hoạch, rửa sạch cây cỏ ngọt và loại bỏ lá già, cắt thành từng đoạn cành dài 20 – 25cm rồi đem sấy khô ở nhiệt độ 30 – 40 độ C hoặc phơi nắng cho đến khi cây khô hoàn toàn (Tránh phơi/ bảo quản dược liệu ở nơi có ánh nắng mạnh hoặc nhiệt độ cao vì có thể làm giảm vị ngọt và ảnh hưởng đến tác dụng dược lý của thuốc). Sau khi phơi khô, nên phun nước để làm ẩm dược liệu rồi cho vào trong túi kín ủ từ 2 – 3 ngày để hạn chế mùi khó chịu của cỏ ngọt. Bột lá được tạo ra từ lá khô tán mịn thành dạng bột.
Một số Bài Thuốc Kinh Nghiệm tham khảo
Bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Chuẩn bị: Lá cỏ ngọt phơi khô 2.5g.
Thực hiện: Sắc vị thuốc uống 1-2 lần/ngày trong thời gian dài.
Bài thuốc chữa tăng huyết áp
Chuẩn bị: Lá cỏ ngọt 6g, hoa hòe (sao vàng) 10g, hoa cúc 4g và quyết minh tử (sao cháy) 12g.
Thực hiện: Rửa sạch và sắc uống hằng ngày 1-2 lần/ngày.
Bài thuốc giúp kiểm soát cân nặng và phòng ngừa các bệnh lý về tim mạch
Chuẩn bị: Lá cỏ ngọt phơi khô 5-10g.
Thực hiện: Sắc và chia thành nhiều lần uống trong ngày. Sử dụng bài thuốc liên tục trong vòng nhiều ngày.
Dịch chiết cây cỏ ngọt có khả năng hỗ trợ điều trị các bệnh lý tim mạch.
Lưu ý: Một số lưu ý bạn cần chú ý khi sử dụng cỏ ngọt:
- Không dùng cỏ ngọt cho trẻ nhỏ, nhất là trẻ sơ sinh, những phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú vì chưa có nhiều nghiên cứu trên các đối tượng này.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên ngành Y học cổ truyền trước khi sử dụng bất kỳ loại thảo dược nào.
———————————————————————————–
CÔNG TY TNHH ĐẦU TƯ NÔNG NGHIỆP & DƯỢC LIỆU S555
Địa chỉ: Số 31D2 Kotam – Eatu – Tp Buôn Ma Thuột – tỉnh Đắk Lắk
Hotline: 0983.910.996 – 091.345.8996 – 082.567.1555
Website: https://duoclieuviet.org/
Email: duoclieus555@gmail.com.
https://www.facebook.com/dinhlangduan100ha
https://www.facebook.com/S555Group
——————————————————————————————-
Ngoài ra, Công ty S555 chúng tôi còn cung cấp các loại cây giống dược liệu sau:
#cay-giong-sa-nhan
admin –
Cây giống chất lượng tốt